De accountant en zijn zorgplicht

Regelmatig sta ik (register)accountants bij in het kader van het incasseren van hun onbetaald gelaten declaraties. Een verweer dat tijdens het incasso regelmatig wordt opgevoerd is dat de accountant steken heeft laten vallen en in strijd met de zorgplicht heeft gehandeld. Ik merk in mijn praktijk dat er veel onduidelijkheid bestaat over wat onder deze zorgplicht valt en wanneer accountants deze plicht schenden. Graag geef ik u enkele aanwijzingen, maar geef daarbij direct aan dat de praktijk zeer divers is en elke zaak op haar eigen merites beoordeeld moet worden.

Redelijk handelen

De accountant sluit als opdrachtnemer een overeenkomst van opdracht met zijn klant, de opdrachtgever. Hiermee accepteert de accountant een zorgplicht ten opzichte van zijn klant en dient daarmee op te treden als een redelijk handelend en redelijk bekwame beroepsbeoefenaar. Als de accountant hierin toerekenbaar tekortschiet, kan hij verantwoordelijk gehouden worden voor schade die door de klant, als gevolg van dit tekortkomen, is geleden. Indien de verantwoordelijkheid niet bij de accountant ligt of als de schade niet in voldoende verband staat met die tekortkoming, wordt aansprakelijkheid niet aangenomen. In de praktijk zie ik dat klanten facturen niet willen betalen terwijl zij helemaal geen schade hebben geleden of de accountant niet is tekortgeschoten. In die gevallen wordt het verweer alleen gevoerd om uitstel van betaling te krijgen. Het is zaak om hier doorheen te prikken en de klant met zijn neus op de feiten te drukken.

Omstandigheden van het geval

De vraag is wat van een redelijk handelende en redelijk bekwame accountant mag worden verlangd in het kader van een zorgvuldige uitoefening van zijn taak met het oog op de belangen van zijn klant en derden. Volgens de Hoge Raad komt het aan op een beoordeling van alle omstandigheden van het geval. Hierbij moet gedacht worden aan onder meer de Europese en nationale wetgeving, de aard van de geschonden norm, de aard van de schending van deze norm, de voorzienbaarheid van schade, het door de accountant verrichte onderzoek en de door hem aan zijn klant gegeven waarschuwingen. Dit valt het beste toe te lichten aan de hand van een voorbeeld. Moet de accountant met één druk op de knop een reeds afgeronde btw-aangifte versturen, als zijn rekening (van beperkte omvang) niet wordt betaald? Mijns inziens luidt het antwoord ja. Daarmee wordt immers een doorgaans forse boete voorkomen, terwijl de werkzaamheden van de accountant zeer beperkt zijn. Als echter al geruime tijd niet betaald wordt, dan kan de accountant besluiten ‘zijn pen neer te leggen’ en aan zijn klant kenbaar te maken dat hij zijn verplichtingen op grond van de overeenkomst (van opdracht) opschort en dus geen werkzaamheden meer zal verrichten.

Conclusie

Met een gezond boerenverstand komt de accountant in dit kader al een heel eind. De jurisprudentie op dit punt is enorm casuïstiek en het is daarom ook lastig om die zaken in dit artikel te bespreken of om een vaste lijn te ontdekken. Wel is duidelijk dat steeds wordt teruggegrepen op voornoemde uitspraak van de Hoge Raad. Ook doet de accountant er goed aan om voortdurend te blijven communiceren met de klant en hem te wijzen op de risico’s bij elke te nemen stap of bij elke beslissing, bij voorbeeld in e-mailberichten of per post, zodat daarop later kan worden teruggegrepen. Er zijn dus geen concrete handvatten te geven, maar met de hiervoor genoemde tips kan de accountant zelf inschatten of in een gegeven geval in strijd met de zorgplicht wordt gehandeld. Daarnaast geldt dat een eenmaal gemaakte fout in veel gevallen hersteld kan worden, zodat alsnog voorkomen wordt dat de klant schade lijdt. De klant zal dan de accountant een termijn moeten geven om de fout te herstellen en als de fout wordt hersteld zal hij de factuur gewoon moeten voldoen.

Uiteraard voorzie ik u graag van concrete, op uw praktijk toegespitste adviezen om aansprakelijkheid te voorkomen. Neem vrijblijvend contact met ons op.