Praktisch belicht: alternatieve wijzen van betaling (deel 1)
Betaling in natura
Wij weten niet hoe vaak aan u betaling in natura wordt aangeboden, maar wij komen het met enige regelmaat tegen en soms is dit een erg aantrekkelijke optie. Op zich is deze wijze van betaling de oudste methode. Ver voor het ontstaan van de munterij was dit dagelijkse praktijk. Nu wordt juist deze betalingswijze wel eens vergeten, tenzij er echt geen andere mogelijkheid meer bestaat. Daar waar de nood het hoogst is, begint men weer terug te vallen op de betaling in natura, zoals op een enkel Grieks eiland thans weer het geval schijnt te zijn.
Deze betalingsvorm is overigens op meerdere plaatsen in de wetboeken te vinden. In het arbeidsrecht is gedeeltelijke betaling in natura eerder regel dan uitzondering. Denkt u maar aan de lunch, het privégebruik van de auto, de tablet en de mobiele telefoon. In het zakelijke handelsverkeer geldt contractsvrijheid maar desondanks wordt er bij het sluiten van overeenkomsten weinig gebruik van gemaakt. Pas als de partij die moet betalen haar verplichtingen niet nakomt en uitvoerig en langdurig is getracht deze debiteur tot betaling te bewegen, wordt geprobeerd om met goederen betaald te krijgen. Dit terwijl menig debiteurenbeheerder wel eens de vraag van een debiteur zal hebben gehad of deze niet zijn auto, schilderij of horloge in betaling kan geven.
Als op geen andere wijze betaling kan worden gekregen kan deze vorm van betaling zeer aantrekkelijk zijn. Er zijn evenwel de nodige valkuilen. Naast de praktische valkuilen wijzen wij met name op de juridische. Indien uw debiteur failliet gaat, zal de curator deze transactie extra kritisch bekijken. Hij moet met name beoordelen of de overige crediteuren niet door deze transactie zijn benadeeld. Dit kan niet alleen het geval zijn als bijvoorbeeld een auto tegen een te laag bedrag is getaxeerd. Ook indien de debiteur zonder daartoe verplicht te zijn u op andere wijze dan in geld betaalt, kan deze betaling mogelijk ongedaan worden gemaakt.
Het voorgaande brengt met zich mee dat het aanvaarden van een betaling in natura leidt tot onzekerheid voor de schuldeiser. Om deze onzekerheid te voorkomen kan vooraf, dat wil zeggen bij het aangaan van het contract, worden overeengekomen dat de wederpartij gehouden is om op eerste verzoek op andere wijze dan in geld te betalen. In dat geval is de latere debiteur immers verplicht met bijvoorbeeld een auto te betalen. Eventueel kan een bepaling met deze strekking in de algemene voorwaarden worden opgenomen.
Verrekening
In de wet is de bevoegdheid vastgelegd van een schuldenaar om een vordering op zijn schuldeiser te verrekenen met zijn schuld jegens die schuldeiser. Bij een naderend faillissement kan het om die reden aantrekkelijk lijken om uzelf in een verrekeningspositie te manoeuvreren. Maar voorzichtigheid is geboden. Immers de Faillissementswet kent een bepaling die er in hoofdlijnen op neer komt dat dit niet is toegestaan.
Zo is het niet toegestaan om de auto uit het eerder genoemde voorbeeld van debiteur te kopen en deze koopsom te verrekenen met de openstaande vordering. In dat geval zal een curator vermoedelijk de verkoop (mits tegen redelijk prijs) in stand laten en van u betaling van de koopsom vorderen. Dan zit u mogelijk met een auto die u vermoedelijk niet nodig heeft en ook nog met een openstaande vordering.
Ook het schuiven met vorderingen kan tot problemen leiden. Stel dat in concernverhouding bedrijf 1 aan de schuldenaar grondstoffen levert, terwijl bedrijf 2 van de schuldenaar halffabricaten inkoopt. Het verkopen van de vordering van bedrijf 1 op debiteur aan zusterbedrijf 2 wordt in het zicht van een faillissement door de Faillissementswet gesanctioneerd. Indien u namens meerdere bedrijven kunt optreden of indien u met meerdere bedrijven van debiteur handelt, kunt u wel de wettelijke verrekeningsmogelijkheid uitbreiden in een contract. Indien u bij het aangaan van de overeenkomsten met alle betrokken partijen overeenkomt dat de vorderingen over en weer mogen worden verrekend, is de verrekening zowel voorafgaand aan het faillissement als daarna toegestaan.
Tussentijdse conclusie
Met deze twee alternatieve wijzen van betaling hebben we u geprobeerd aan te geven dat er meer manieren zijn die tot betaling kunnen leiden. Hoewel er risico’s kunnen kleven aan de alternatieve wijzen van betaling, kunnen, bij een juist gebruik, goede resultaten worden behaald en hebben de crediteuren extra instrumenten in handen. Zoals uit deze eerste twee alternatieven al blijkt, worden deze mogelijkheden veelal bepaald door hetgeen tussen partijen is overeengekomen. In de volgende editie van De Credit Manager zullen wij stilstaan bij automatische incasso en cessie ter betaling.
In de volgende editie van De Credit Manager staan wij stil bij automatische incasso en cessie ter betaling. In dit deel komen betaling in natura en verrekening aan de orde.
